พวกสากยะอยู่ใต้อำนาจพระเจ้าโกศล แดนสากยะขึ้นอยู่ในแคว้นโกศล
พวกสากยะอยู่ใต้อำนาจพระเจ้าโกศล ๒
๒. บาลี อัคคัญญสูตร ปา. ที. ๑๑/๙๑/๕๔. ตรัสแก่วาเสฏฐะกับเพื่อน.
....วาเสฏฐะ ! พระราชา ปเสนทิโกศล ย่อมทราบว่า ‘พระสมณโคดมผู้ยอดเยี่ยม บวชแล้วจากสากยตระกูล’.
วาเสฏฐะ ! ก็แหละพวกสากยะ ท. เป็นผู้อยู่ใกล้ชิด และอยู่ในอำนาจของพระราชาปเสนทิโกศล.
วาเสฏฐะ ! ก็พวกสากยะ ท. ย่อมทำการต้อนรับ, ทำการอภิวาท ลุกขึ้นยืนรับ ทำอัญชลีกรรมและสามีจิกรรม ในพระราชาปเสนทิโกศล.
วาเสฏฐะ ! พวกสากยะกระทำการต้อนรับ เป็นต้น แก่พระราชาปเสนทิโกศลอย่างไร, พระราชาปเสนทิโกศล ย่อมกระทำการต้อนรับ เป็นต้น แก่ตถาคต (เมื่อออกบวชแล้ว) อย่างนั้น ๓.
๓. ความข้อนี้เราไม่อยากจะเชื่อกัน โดยมากว่าจะเป็นอย่างนี้ โดยที่เราไม่อยากให้ตระกูลของพระองค์เป็นเมืองขึ้นของใคร แต่พระองค์เองกลับตรัสตรงไปทีเดียวว่า เป็นเมืองขึ้นของโกศล, ต้องนอบน้อมต่อพระเจ้าปเสนทิ. แต่เมื่อพระองค์ออกบวชเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว. พระเจ้าปเสนทิโกศลกลับทำตรงกันข้าม คือ นอบน้อมต่อพระองค์ เช่นเดียวกับที่พวกสากยะเคยนอบน้อมต่อพระเจ้าปเสนทิ.
บาลีตรงนี้ คือ รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส อนนฺตรา อนุยนฺตา. คำว่า อนุยนฺตา อรรถกถาแก้ดังนี้ อนุยนฺตาติ วสวตฺติโน, (สุมัง. ๓, น.๖๒), แปลว่า อยู่ในอำนาจ.
ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๕
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๒๒
แดนสากยะขึ้นอยู่ในแคว้นโกศล ๑
๑. บาลี ปัพพชาสูตร มหาวัคค์ สุ. ขุ. ๒๕/๔๐๗/๓๕๔.
ตรัสตอบแก่พระเจ้าพิมพิสารว่า :- “ราชะ ! ชนบทตรงข้างภูเขาหิมพานต์ สมบูรณ์ด้วยความเพียรเครื่องหาทรัพย์ เป็นเมืองขึ้น ๒ แห่งโกศล มีพวกชื่อ อาทิตย์โดยโคตร ชื่อสากยะโดยชาติ.
อาตมาภาพออกบวชจากตระกูลนั้น จะปรารถนากามก็หามิได้...”.
๒. ศัพท์นี้ว่า นิเกติโน, พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เคยทรงแปลไว้ในพุทธประวัติเล่ม ๑ ว่า “เป็นถิ่น”, ในอรรถกถาแก้ศัพท์นี้ไว้ ส่อความว่าเป็นเมืองขึ้นนั้นเอง. คำว่าถิ่นก็คือเมืองขึ้นเหมือนกัน.
ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๕
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๒๓
๒. บาลี อัคคัญญสูตร ปา. ที. ๑๑/๙๑/๕๔. ตรัสแก่วาเสฏฐะกับเพื่อน.
....วาเสฏฐะ ! พระราชา ปเสนทิโกศล ย่อมทราบว่า ‘พระสมณโคดมผู้ยอดเยี่ยม บวชแล้วจากสากยตระกูล’.
วาเสฏฐะ ! ก็แหละพวกสากยะ ท. เป็นผู้อยู่ใกล้ชิด และอยู่ในอำนาจของพระราชาปเสนทิโกศล.
วาเสฏฐะ ! ก็พวกสากยะ ท. ย่อมทำการต้อนรับ, ทำการอภิวาท ลุกขึ้นยืนรับ ทำอัญชลีกรรมและสามีจิกรรม ในพระราชาปเสนทิโกศล.
วาเสฏฐะ ! พวกสากยะกระทำการต้อนรับ เป็นต้น แก่พระราชาปเสนทิโกศลอย่างไร, พระราชาปเสนทิโกศล ย่อมกระทำการต้อนรับ เป็นต้น แก่ตถาคต (เมื่อออกบวชแล้ว) อย่างนั้น ๓.
๓. ความข้อนี้เราไม่อยากจะเชื่อกัน โดยมากว่าจะเป็นอย่างนี้ โดยที่เราไม่อยากให้ตระกูลของพระองค์เป็นเมืองขึ้นของใคร แต่พระองค์เองกลับตรัสตรงไปทีเดียวว่า เป็นเมืองขึ้นของโกศล, ต้องนอบน้อมต่อพระเจ้าปเสนทิ. แต่เมื่อพระองค์ออกบวชเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว. พระเจ้าปเสนทิโกศลกลับทำตรงกันข้าม คือ นอบน้อมต่อพระองค์ เช่นเดียวกับที่พวกสากยะเคยนอบน้อมต่อพระเจ้าปเสนทิ.
บาลีตรงนี้ คือ รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส อนนฺตรา อนุยนฺตา. คำว่า อนุยนฺตา อรรถกถาแก้ดังนี้ อนุยนฺตาติ วสวตฺติโน, (สุมัง. ๓, น.๖๒), แปลว่า อยู่ในอำนาจ.
ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๕
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๒๒
แดนสากยะขึ้นอยู่ในแคว้นโกศล ๑
๑. บาลี ปัพพชาสูตร มหาวัคค์ สุ. ขุ. ๒๕/๔๐๗/๓๕๔.
ตรัสตอบแก่พระเจ้าพิมพิสารว่า :- “ราชะ ! ชนบทตรงข้างภูเขาหิมพานต์ สมบูรณ์ด้วยความเพียรเครื่องหาทรัพย์ เป็นเมืองขึ้น ๒ แห่งโกศล มีพวกชื่อ อาทิตย์โดยโคตร ชื่อสากยะโดยชาติ.
อาตมาภาพออกบวชจากตระกูลนั้น จะปรารถนากามก็หามิได้...”.
๒. ศัพท์นี้ว่า นิเกติโน, พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เคยทรงแปลไว้ในพุทธประวัติเล่ม ๑ ว่า “เป็นถิ่น”, ในอรรถกถาแก้ศัพท์นี้ไว้ ส่อความว่าเป็นเมืองขึ้นนั้นเอง. คำว่าถิ่นก็คือเมืองขึ้นเหมือนกัน.
ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๕
พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๒๓
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น