ภิกษุผู้มีศีลสมบูรณ์แล้ว

ภิกษุผู้มีศีลสมบูรณ์แล้ว

มหาราชะ ! ภิกษุเป็นผู้มีศีลสมบูรณ์แล้ว เป็นอย่างไรเล่า?

ผู้มีศีลถึงพร้อมด้วยอาทิพรหมจริยศีล ๑

มหาราชะ! ภิกษุในธรรมวินัยนี้
๑. เป็นผู้ละปาณาติบาต เว้นขาดจากปาณาติบาต วางท่อนไม้และศัสตราเสียแล้ว มีความละอาย ถึงความเอ็นดู กรุณา หวังประโยชน์เกื้อกูลในบรรดาสัตว์ทั้งหลายอยู่ ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๒. เป็นผู้ละอทินนาทาน เว้นขาดจากอทินนาทาน ถือเอาแต่ของที่เขาให้แล้ว หวังอยู่แต่ของที่เขาให้ เป็นคนสะอาด ไม่เป็นขโมยอยู่ ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๓. เป็นผู้ละกรรมอันมิใช่พรหมจรรย์ ประพฤติพรหมจรรย์โดยปกติ ประพฤติห่างไกล เว้นขาดจากการเสพเมถุน อันเป็นของชาวบ้าน ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๔. เป็นผู้ละมุสาวาท เว้นขาดจากมุสาวาท พูดแต่ความจริง รักษาความสัตย์ มั่นคงในคำพูด ควรเชื่อถือได้ ไม่แกล้งกล่าวให้ผิดต่อโลก ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๕. เป็นผู้ละคำส่อเสียด เว้นขาดจาดคำส่อเสียด ได้ฟังจากฝ่ายนี้แล้ว ไม่เก็บไปบอกฝ่ายโน้น เพื่อให้ฝ่ายนี้แตกร้าวกัน หรือได้ฟังจากฝ่ายโน้นแล้ว ไม่นำมาบอกแก่ฝ่ายนี้ เพื่อให้ฝ่ายโน้นแตกร้าวกัน แต่จะสมานคนที่แตกกันแล้ว ให้กลับพร้อมเพรียงกัน อุดหนุนคนที่พร้อมเพรียงกันอยู่ ให้พร้อมเพรียงกันยิ่งขึ้น เป็นคนชอบในการพร้อมเพรียง เป็นคนยินดีในการพร้อมเพรียง เป็นคนพอใจในการพร้อมเพรียง กล่าวแต่วาจาที่ทำให้พร้อมเพรียงกัน ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๖. เป็นผู้ละการกล่าวคำหยาบเสีย เว้นขาดจากการกล่าวคำหยาบ กล่าวแต่วาจาที่ไม่มีโทษเสนาะโสต ให้เกิดความรัก เป็นคำฟูใจ เป็นคำสุภาพที่ชาวเมืองเขาพูดกัน เป็นที่ใคร่ที่พอใจของมหาชน ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง.
๗. เป็นผู้ละคำพูดที่โปรยประโยชน์ทิ้งเสีย เว้นขาดจากการพูดเพ้อเจ้อ กล่าวแต่ในเวลาอันสมควร กล่าวแต่คำจริงเป็นประโยชน์ เป็นธรรม เป็นวินัย กล่าวแต่วาจามีที่ตั้ง มีหลักฐานที่อ้างอิง มีเวลาจบประกอบด้วยประโยชน์ สมควรแก่เวลา ; แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่งๆ.
ภิกษุในธรรมวินัยนี้
๘. เป็นผู้เว้นขาดจากการล้างผลาญ พีชคามและภูตคาม.
๙. เป็นผู้ฉันอาหารวันหนึ่งเพียงหนเดียว เว้นจากการฉันในราตรีและวิกาล.
๑๐. เป็นผู้เว้นขาดจากการฟ้อนรำ การขับร้อง การประโคม และการดูการเล่นชนิดเป็นข้าศึกแก่กุศล.
๑๑. เป็นผู้เว้นขาดจากการประดับประดา คือทัดทรงตกแต่งด้วยมาลา และของหอมและเครื่องลูบทา.
๑๒. เป็นผู้เว้นขาด จากการนอนบนที่นอนสูงใหญ่.
๑๓. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับเงินและทอง.
๑๔. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับข้าวเปลือก.
๑๕. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับเนื้อดิบ.
๑๖. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับหญิงและเด็กหญิง.
๑๗. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับทาสหญิงและทาสชาย.
๑๘. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับแพะ แกะ ไก่ สุกร ช้าง โค ม้า ทั้งผู้และเมีย.
๑๙. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับที่นาและที่สวน.
๒๐. เป็นผู้เว้นขาดจากการรับใช้เป็นทูต ไปในที่ต่างๆ (ให้คฤหัสถ์).
๒๑. เป็นผู้เว้นขาดจากการซื้อและการขาย.
๒๒. เป็นผู้เว้นขาดจากการโกงด้วยตาชั่ง การลวงด้วยของปลอมและการฉ้อด้วยเครื่องนับ (เครื่องตวงและเครื่องวัด)
๒๓. เป็นผู้เว้นขาดจากการโกง ด้วยการรับสินบนและล่อลวง.
๒๔. เป็นผู้เว้นขาดจาก การตัด การฆ่า การจำจอง การซุ่มทำร้าย การปล้น และการ กรรโชก. แม้นี้ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่งๆ.

บาลี พระพุทธภาษิต สามัญญผลสูตร สี. ที. ๙/๘๓/๑๐๓,
ตรัสแก่พระเจ้าอชาตสัตตุ ผู้ทูลถามเรื่องนี้โดยเฉพาะ ที่สวนมะม่วงของหมอชีวกโกมารภัจจ์ ใกล้นครราชคฤห์.
ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๑
ขุมทรัพย์จากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๑๙๙