คนรวยก็มีธรรมะได้

คนรวยก็มีธรรมะได้

ภิกษุ ท. ! อริยสาวก เจริญอยู่ด้วยความเจริญ ๑๐ อย่าง ชื่อว่าย่อมเจริญด้วย ความเจริญของพระอริยเจ้าด้วย และเป็นผู้ถือเอาแก่นสาร และความประเสริฐ ทางฝ่ายกาย (วัตถุ) ได้ด้วย. สิบอย่าง อย่างไรเล่า? สิบอย่างคือ :-

๑. ย่อมเจริญด้วยนาและสวน,
๒. ย่อมเจริญด้วยทรัพย์และข้าวเปลือก,
๓. ย่อมเจริญด้วยบุตรและภรรยา,
๔. ย่อมเจริญด้วยทาสและกรรมกร ที่เต็มขนาดแห่งบุรุษ,
๕. ย่อมเจริญด้วยสัตว์สี่เท้า,

๖. ย่อมเจริญด้วยสัทธา,
๗. ย่อมเจริญด้วยศีล,
๘. ย่อมเจริญด้วยสุตะ,
๙. ย่อมเจริญด้วยจาคะ,
๑๐ ย่อมเจริญด้วยปัญญา.

ภิกษุ ท. ! อริยสาวก เจริญอยู่ด้วย ความเจริญ ๑๐ อย่างเหล่านี้แล ชื่อว่าย่อมเจริญด้วยความเจริญ ของพระอริยเจ้าด้วย และเป็นผู้ถือเอาแก่นสาร และความประเสริฐทางฝ่ายกายได้ด้วย.

(คาถาผนวกท้ายพระสูตร) บุคคลใดในโลกนี้ ย่อมเจริญด้วยทรัพย์ ข้าวเปลือก บุตร ภรรยา และสัตว์สี่เท้า, บุคคลนั้น ย่อมเป็นผู้มีโชค มียศ เป็นที่บูชาของญาติมิตร และแม้ของพระราชา.

บุคคลใดในโลกนี้ ย่อมเจริญด้วยสัทธา ศีล ปัญญา จาคะ สุตะ อันเป็นความเจริญทั้งสองฝ่าย, บุคคลเช่นนั้น เป็นสัตบุรุษ มีปัญญาเห็นโดยประจักษ์ ย่อมเจริญด้วยความเจริญทั้งสองฝ่าย ในทิฏฐธรรมนี้, ดังนี้แล.

(พระบาลีนี้แสดงให้เห็นว่า คนเราสามารถเจริญพร้อมกัน ไปได้ทั้งฝ่ายโลกและฝ่ายธรรม ไม่ควรถูกล้อว่าขนมปังแผ่นเดียวทาเนยทั้งสองหน้า ซึ่งเป็นความเข้าใจผิด ของบุคคลผู้รู้จักชีวิตแต่เพียงด้านเดียว จนกระทั่งพูดกันว่าถ้ารวยแล้วเป็นต้องโกง ไม่อาจจะมีธรรมะได้ หรือถ้ามีธรรมะแล้วจะรวยไม่ได้. พระบาลีนี้แสดงให้เห็นว่า ความเจริญ ๕ อย่างข้างต้น เป็นความเจริญทางโลกหรือทางวัตถุ ความเจริญ ๕ อย่างตอนหลัง เป็นความเจริญทางธรรม ทางจิต ทางวิญญาณ ซึ่งมีทางที่จะสูงขึ้นไปได้ จนถึงการบรรลุมรรคผล หรืออย่างน้อยก็เป็นอริยบุคคล ซึ่งเที่ยงแท้ต่อการบรรลุมรรคผล).

- ทสก.อํ. ๒๔/๑๔๖/๗๔.
อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค ๒ หน้าที่ ๑๐๑๒